شاغل بودن برای بسیاری از مادران یک انتخاب نیست، بلکه واقعیت زندگی است. نیاز به داشتن هدف، تعاملات اجتماعی و کسب درآمد، شاغل بودن را به انتخابی ناگزیر برای اغلب زنان تبدیل کرده است. اما مادران شاغل با دغدغه‌ها و چالش‌هایی اساسی مواجه هستند. مادر شدن می‌تواند شرایط را برای بسیاری از زنانی که همواره فعالیت‌های اجتماعی گسترده‌ای داشته و خانه‌دار نبوده‌اند پیچیده‌تر کند.
اما اشتغال مادران دقیقا چه تاثیراتی بر زندگی مادر و فرزند دارد؟ در این مقاله به بررسی موضوع مادران شاغل، تحقیقات در اینباره و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
احساس گناه مادران شاغل
امی وسترولت در کتاب «همه چیز را فراموش کن»، معضل مادر شاغل بودن را اینگونه خلاصه می‌کند: «ما از زنان انتظار داریم طوری کار کنند که انگار بچه ندارند و طوری بچه‌ها را بزرگ کنند که انگار کار نمی‌کنند.» این موضوع احساس گناه زیادی در مادران شاغل ایجاد می‌کند و در هر صورت (شاغل یا خانه دار بودن) فشار ذهنی زیادی را به مادران وارد می‌آورد.
تحقیقات نشان می‌دهد که گذراندن 6 ماه مرخصی زایمان با حقوق، بهترین گزینه برای مادر و فرزند است. با این حال، بیشتر شرکت‌ها این میزان مرخصی را ارائه نمی‌دهند و یا حقوقی برای این 6 ماه پرداخت نخواهند کرد. در نتیجه، اغلب مادران شاغل، قبل از اینکه از نظر احساسی یا جسمی آماده باشند، به محیط کار برمی‌گردند. طبیعی است که در چنین حالتی زنان با احساس خستگی و فرسودگی شدیدی مواجه باشند.
برای آشنایی بیشتر با نحوه مذاکره درباره دریافت مرخصی می‌توانید مقاله «چطور از مدیر خود مرخصی بگیریم؟» را در بلاگ جاب ویژن بخوانید.
مطالعات نشان می‌دهد که به طور کلی زنان عملکرد بسیار خوبی در بخش‌های مالی شرکت دارند، اما مادر بودن می‌تواند حتی باعث افزایش بهره‌وری کاری کارمند بشود. طبق تحقیقاتی که کاتلین مک‌گین، اقتصاددان دانشگاه هاروارد در سال 2015 انجام داد، مشخص شد که دختران مادران شاغل، به موفقیت‌های بیشتری در بزرگسالی دست یافته‌اند و پسرانی که در کودکی مادر شاغل داشته‌اند، در بزرگسالی بیشتر در کارهای خانه مشارکت دارند.
تحقیق دیگری در اینباره در سال 2018، با عنوان «یادگیری از مادر: شواهد فراملیتی مرتبط با مادر شاغل و نتایج آن بر دوران بزرگسالی کودکان» توسط کاتلین ال مک گین و الیزابت لانگ انجام شد. این محققان داده‌های دو نظرسنجی انجام شده در ۲۹ کشور را تجزیه و تحلیل کردند تا بررسی کنند که چگونه مردان و زنان تحت تأثیر وضعیت شغلی مادرشان قرار گرفته‌اند.
نکته اصلی تحقیق: دخترانی که توسط مادران شاغل بزرگ می‌شوند، به احتمال زیاد در بزرگسالی شاغل خواهند بود، و آن‌هایی که شغل دارند، به احتمال زیاد در موقعیت‌های سرپرستی و مدیریت بوده، ساعات بیشتری کار می‌کنند و درآمد بیشتری کسب می‌کنند.
بر اساس این مطالعه، به نظر نمی‌رسد بین اشتغال مادر و اشتغال فرزندان پسر در بزرگسالی ارتباطی وجود داشته باشد. با این حال، مردانی که مادرانشان در دوران کودکی آن‌ها کار می‌کردند، هر هفته 50 دقیقه بیشتر از مردانی که مادرانشان کار نمی‌کردند، برای مراقبت از اعضای خانواده وقت صرف می‌کنند.
این مطالعه که توسط کاتلین ال. مک‌گین در دانشگاه هاروارد انجام شد، اشاره می‌کند که این نتایج «حداقل تا حدی تحت تاثیر نگرش‌های جنسیتی برابری طلبانه و مهارت بیشتر مادران شاغل در زمینه مدیریت زمان و ایجاد تعادل بین کارهای خانه و مسئولیت‌های کاری بوده است. همچنین طبقه اجتماعی نیز در نتایج این تحقیق اهمیت دارد؛ به طور کلی کاریابی و اشتغال زنان با اشتغال مادران در طبقات اجتماعی-اقتصادی مختلف، افزایش می‌یابد، اما درآمدهای بالاتر و مسئولیت‌های مدیریتی عمدتاً به زنانی تعلق می‌گیرد که توسط مادرانی با تحصیلات بالاتر و مشاغل سرپرستی و مدیریتی تربیت شده‌اند».
بنابراین، طبق تحقیقات صورت گرفته، شاغل بودن مادر نه تنها اثر منفی بر کودکان ندارد، بلکه در بسیاری مواقع باعث پرورش کودکانی مستقل و مسئولیت‌پذیرتر می‌شود.
اصطلاح مجازات مادری و تاثیر آن بر شغل زنان
این اصطلاحی است که توسط دانشمندان علوم اجتماعی برای توصیف تبعیض نسبت به مادران شاغل در مقایسه با زنان بدون فرزند در محیط کار ابداع شده است. این تبعیض معمولا شامل پرداخت حقوق پایین‌تر و کمتر شایسته دانستن زنان دارای فرزند است. در مقابل، اصطلاح “پاداش پدری” شرایطی را توصیف می‌کند که در آن مردان دارای فرزند مزایای بیشتری از سوی محیط کاری خود دریافت می‌کنند. اگر شما نیز با چنین تبعیضی در محیط کار روبرو هستید، چند راهکار زیر می‌تواند در بهبود شرایط به شما کمک کند:
درباره انعطاف پذیری ساعات کاری مذاکره کنید
تحقیقات نشان می‌دهد که انعطاف‌پذیری در محل کار باعث می‌شود کارکنان شادتر، راضی‌تر و کارآمدتر باشند و هیچ‌کس بیش از مادران به انعطاف‌پذیری ساعات کاری نیاز ندارد. اگر برای تغییر در ساعات، مکان یا حیطه وظایف خود نیاز به مذاکره دارید، ابتدا به مزایایی که در حال حاضر برای شما در دسترس است توجه کنید. برنامه‌ای را در نظر بگیرید که نه تنها برای شما، بلکه برای کارفرما هم کارآمد باشد.
باید بتوانید به کارفرما نشان بدهید که چگونه انعطاف پذیری در ساعات و محل کار می‌تواند به افزایش بهره‌وری شما کمک کند. می‌توانید از کارفرما بخواهید مدتی را به صورت آزمایشی براساس برنامه پیشنهادی خودتان بگذرانید و در صورت مشاهده نتایج بهتر، کار را با انعطاف پذیری مورد نظرتان ادامه بدهید. عموما پذیرش شرایط دورکاری مادران، در این صورت برای کارفرمایان ساده‌تر خواهد بود؛ چراکه می‌توانند در عمل افزایش کارایی ناشی از این انعطاف پذیری را مشاهده کنند.
مطلب مرتبط: کار در شرکت بزرگ بهتر است یا کوچک؟
پس‌انداز مالی داشته باشید
بدون شک مراقبت از کودک با هزینه‌های زیادی همراه است. از آنجایی که حداقل 3 تا 6 ماه اول، مادران از نظر توان جسمی خود و نیازهای کودک امکان کمتری برای بازگشت به محل کار دارند، بهتر است برای 3 ماه اول پس از تولد نوزاد خود پس انداز داشته باشند. همچنین حتی در صورت دریافت مرخصی زایمان، ممکن است حقوقی به شما تعلق نگیرد، بنابراین داشتن پس‌انداز کافی اهمیت زیادی دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که از وضعیت مالی بهتری برخوردار بوده و نگرانی کمتری در اینباره دارند، تمایل بیشتری به پذیرش پروژه‌های بزرگتر با ریسک و درآمد بیشتر خواهند داشت.
پیدا کردن تعادل در کار و زندگی برای مادران شاغل
رسیدن به تعادل در کار و زندگی خصوصا برای مادران شاغل با دو فرزند می‌تواند بسیار دشوار باشد؛ ممکن است شما تا صبح مشغول آرام کردن نوزادتان باشید و یا برای یک مورد اورژانسی ساعت‌ها در بیمارستان و مراکز درمانی درگیر شوید. در چنین حالتی، ایجاد یک تعادل مناسب بین ساعات کاری و زندگی شخصی می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد.
یکی از مواردی که به ایجاد تعادل بیشتر بین کار و زندگی کمک می‌کند، استفاده از زمان‌های صرف شده برای رفت و آمد است. اغلب مادران بعد از بچه دار شدن استرس بیشتری در طول رفت و آمدهای کاری خود دارند؛ چراکه معتقدند زمان زیادی از روز را در ترافیک و حین رفت و آمد از دست می‌دهند.
اما راه‌حل چیست؟ از دقایق گرانبهای رفت و آمد به نفع خودتان استفاده کنید. اگر با دوست یا همکارتان هم مسیر هستید، باهم رفت و آمد و نوبتی رانندگی کنید تا بتوانید از این زمان برای انجام کارهایی مثل برقراری یک تماس یا ارسال ایمیل استفاده کنید. می‌توانید در مترو، اتوبوس و یا ماشین شخصی خود به یک کتاب صوتی یا پادکست گوش بدهید. راه‌های زیادی وجود دارد برای اینکه بتوانید از زمان‌های رفت و آمد خود استفاده بهتری داشته باشید.
با شریک زندگی خود در مورد عدم تعادل صحبت کنید. متأسفانه، اغلب زنان هنوز هم تمایل دارند که اکثر کارهای خانه را به عهده بگیرند و خودشان روی تمامی امور نظارت داشته باشند. بهتر است یک برنامه مشخص با همسرتان بچینید و کارها را صورت نوبتی انجام بدهید تا فشار کاری هر دو نفر شما کمتر شود. برنامه ریزی مادران شاغل به کاهش فشار کاری و همچنین استرس کمک می‌کند.
کارهایتان را اولویت بندی کنید. واژه “بله” را با احتیاط خرج کنید! ببینید درخواستی که از شما می‌شود واقعا ارزش بله گفتن و زمان گذاشتن را دارد یا خیر. با خودتان فکر کنید که ارزش یک ساعت از زمان من چقدر است؟ یک سال بعد چه احساسی نسبت به این انتخاب خواهم داشت؟ از بله گفتن چه سودی خواهم برد؟ با اولویت بندی کارها و مواردی که برایتان مهم‌تر هستند، می‌توانید صرفه‌جویی بیشتری در زمان و انرژی خود داشته و تعادل بهتری بین کار و زندگی شخصی خود ایجاد کنید.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع استخدام؛ شغل مناسب خود را پیدا کنید و آن را به چنگ بیاورید!
ایجاد تغییر فرهنگی
اغلب مادران شاغل درباره سختی شرایط خود در محیط کار صحبت نمی‌کنند و خود را برای کوتاهی در کار یا گرفتن مرخصی مقصر می‌دانند. اما تغییر فرهنگی از ایجاد آگاهی و صحبت درباره مسائل آغاز می‌شود. اگر لازم است، شرایط خود را برای همکاران و مدیرتان توضیح بدهید و به ایجاد آگاهی بیشتر در اینباره کمک کنید.
در مورد کار خود در خانه صحبت کنید. کار خود را از فرزندانتان پنهان یا برای آن عذرخواهی نکنید. درباره چالش‌ها و دستاوردهایتان به زبانی قابل فهم با کودکان صحبت کنید. به آن‌ها اجازه بدهید وارد دنیای کار شما شوند تا بفهمند که چرا به طور مثال نمی‌توانید در ساعت خاصی از روز با آن‌ها فیلم تماشا کنید و یا چرا نتوانستید در رویداد خاصی حضور پیدا کنید.
مزایا و معایب شاغل بودن مادران
دانستن مزایا و معایب هر انتخابی، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند. در مورد مساله مادران شاغل، می‌توان گفت به دلیل پیچیدگی موضوع و شرایط متفاوت هر فرد، ممکن است خانه دار بودن یا بازگشت به کار مزایا و معایب خاص خود را برای فرد داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره‌ای نشده است. با ذکر این نکته، در ادامه به برخی از مزایا و معایب شاغل بودن مادران اشاره نمودیم.
مزایای شاغل بودن مادران
1. احساس استقلال و مسئولیت‌پذیری در کودکان افزایش پیدا می‌کند
فرزندان مادران شاغل تمایل بیشتری به مستقل عمل کردن از والدین خود دارند. از آنجایی که مادران شاغل به کودکان می‌آموزند که چگونه در نبود آن‌ها کارها را به تنهایی انجام دهند، کودکان در سنین پایین احساس مسئولیت و استقلال بیشتری پیدا می‌کنند.
2. مادران شاغل کمتر مستعد افسردگی هستند
به گفته رابرت لاک، کارشناس سلامت Lifehack، مادرانی که در خانه می‌مانند بیشتر مستعد افسردگی هستند. این موضوع می‌تواند اثر منفی بر کودکان بگذارد. بنابراین، شاغل بودن مادر می‌تواند باعث کاهش یا عدم ایجاد حس افسردگی در او شود و در نتیجه تاثیر بهتری بر سلامت روانی کودک نیز خواهد داشت.
3. مادران شاغل معاشرت بیشتر و رضایت اجتماعی بالاتری دارند
مادران شاغل این فرصت را دارند که ارتباط با همکاران خود را گسترش دهند. همچنین می‌توانند با همراه آوردن کودک خود در معاشرت‌های خارج از محیط کار، بر بهبود درک کودک از اجتماع اثر گذار باشند.
معایب شاغل بودن مادران
1. مادران شاغل خستگی و استرس بیشتری را تجربه می‌کنند
خستگی ناشی از انجام کار تمام وقت و ماندن در ترافیک باعث می‌شود تا مادران انرژی کمتری برای رسیدگی به فرزند خود داشته باشند. همچنین این موضوع می‌تواند باعث افزایش استرس در مادران شود که خصوصا در دوران شیردهی اثرات منفی خواهد داشت.
2. مادران شاغل ممکن است زمان کمتری برای خانواده خود داشته باشند
مادرانی که کار می‌کنند، گاهی اوقات به دلیل مشغله زیاد نمی‌توانند در رویدادهای خانوادگی یا لحظات خاصی از رشد کودکشان حضور داشته باشند. همچنین، برخی از مادران شاغل تمایل دارند بیشتر وقت خود را به حرفه خود اختصاص دهند، بنابراین ممکن است توجه کمتری به مسائل خانوادگی داشته باشند.
شاغل بودن یا نبودن؛ مساله این است!
در بخشی از خاطرات مادران شاغل در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۶ با عنوان «When Women Choose Children Over a Career» در وب‌سایت Atlantic منتشر و در سایت «ترجمان» ترجمه و منتشر شده است، آمده: «با تمام وجود قصد دارم به سر کار برگردم. حس می‌کنم با کار نکردن دخترانم را ناامید می‌کنم. احساس می‌کنم هیچ کسی از انتخابش راضی نیست. زن‌هایی که کار می‌کنند حس بدی به این کار دارند و آشفته‌اند و زنانی که در خانه‌اند، همگی رویای برگشتن به سر کار را دارند».
در نهایت می‌توان گفت تصمیم برای ماندن در خانه یا بازگشت به محل کار، بستگی زیادی به شرایط فردی و خانوادگی هر زنی دارد و نمی‌توان آن را به صورت کلی درست یا غلط تفسیر کرد. در هر شرایطی که باشید، بهتر است به غریزه مادری خود اطمینان کرده و بدانید که بهترین تصمیم را برای زندگی خود و فرزندانتان گرفته‌اید.
جمع‌بندی
امروزه دیگر تصویر کلیشه‌ای مادران خانه‌دار در ذهن زنان و مردان کمرنگ شده است. در گذشته، تعریف جامعه از مادر، فردی خانه دار بود که زندگی خود را وقف مراقبت از فرزندان می‌کند. اما امروزه زنان نقشی حیاتی در کمک به اقتصاد ایفا می‌کنند و تصمیم برای ترک کار پس از تولد فرزند می‌تواند با چالش‌های زیادی همراه باشد. در این مقاله به بررسی موضوع مادران شاغل، دغدغه‌ها و مزایا و معایب شاغل بودن به عنوان یک مادر پرداختیم.
منابع: nytimes
